Lương y Đinh
Công Bảy, Tổng thư ký Hội Dược liệu TP HCM cho biết, đặc điểm khí hậu
chủ yếu của mùa thu là mặt trời chậm lặn, con người trong mùa này thường
được đầu óc thanh sảng, tinh thần phấn chấn, hành động thoải mái.
Tuy
nhiên, mùa thu không khí thiếu yếu tố ẩm thấp mà tạo nên thời khí khô
ráo, tiêu sát vạn vật nên dễ dẫn đến tiêu khát uống nhiều, mũi miệng
khô, da dẻ khô, dễ bị các bệnh hô hấp, bệnh phổi, đại tiện táo bón, viêm
dạ dày – ruột cấp tính, bệnh viêm nhiễm như lỵ, thương hàn, viêm não B,
sốt xuất huyết…
Vào
mùa thu, việc ăn uống, điều dưỡng cần chú ý bình hòa ôn táo, kỵ các thực
phẩm hàn lương hoặc cay, nóng. Một số thực phẩm nên dùng trong mùa thu:
Lê
|
|
Là loại trái cây
nhuận táo chủ yếu mùa thu, có tác dụng tư âm nhuận táo thanh nhiệt hoặc
đàm, thích hợp với các chứng ho, khô khát, tiện bí, do táo khí hoặc
nhiệt khí làm thương âm, hoặc do nội nhiệt gây nên đàm đặc, đàm vàng,
ho, phiền khát.
Chuối tiêu
Có
tác dụng thanh nhiệt nhuận trường, nhuận phế, giải rượu. Thích hợp các
chứng tiện bí, phế nhiệt sinh ho, có ích đối với bệnh cao huyết áp, tim
mạch.
Mía
|
|
Có tác dụng tư âm
nhuận táo, hòa vị, cầm nôn ói, thanh nhiệt giải độc. Thích hợp các chứng
miệng khô, tiện bí, ho có đàm, ợ hơi, nôn ói do tân dịch ở dạ dày không
đủ mà gây ra. Hoặc do tân dịch bị nhiệt thương dẫn đến miệng khô khát,
tâm phiền. Còn dùng giải trúng độc do rượu.
Ngân nhĩ
Còn
gọi là tuyết nhĩ, mộc nhĩ trắng (bạch mộc nhĩ), chứa nhiều khoáng chất
và protein, có tác dụng tư âm nhuận phế, dưỡng vị sinh tân.
Phổi heo
Có
tác dụng bổ phế, thích hợp với trường hợp phế hư sinh ho, lạc huyết.
Thường ăn phổi heo vào mùa thu rất có ích cho phổi và hệ hô hấp.
Cải bó xôi (rau chân vịt)
|
|
Có tác dụng tư âm
nhuận táo, dưỡng huyết chỉ huyết, hạ hỏa khí. Thường dùng cho các chứng
thiếu máu, đại tiện táo bí, khát nước do tân dịch không đủ hoặc do can
hỏa thượng viêm gây đau đầu, mặt đỏ, mắt sưng.
Thịt rùa
Có
tác dụng tư âm, bổ huyết thanh nhiệt. Thích hợp với các trường hợp âm hư
hỏa vượng dẫn đến ho ra máu, đại tiện ra máu, hoặc âm huyết không đủ dẫn
đến gân cốt đau nhức, mềm yếu, vô lực.
Thịt ba ba
Có
tác dụng tư âm, lương huyết, ích khí. Thích hợp các chứng do can thận âm
hư dẫn đến hông đau, băng lậu, đới hạ và khí hư hạ hãm làm cho thoát
giang.
Thịt ngỗng
|
|
Có tác dụng ích
khí dưỡng âm, hòa vị. Thích hợp với những người hư nhược gầy yếu do khí
hư hoặc âm hư.
Thịt vịt lông trắng
Có
tác dụng tư bổ âm dịch, lợi thủy tiêu thũng. Thích hợp với trường hợp âm
hư gây sốt hâm hấp, sốt về chiều, ho có ít đàm, miệng khô khát, thiếu
khí, thân thể hư nhược, âm hư thủy thũng.
Gà ác
Nên
ăn vào lúc giao mùa thu và mùa đông. Có tác dụng tư âm thanh nhiệt, bổ
can ích thận, kiện tỳ chỉ tả. Thích hợp trường hợp âm hư dẫn đến ngũ tâm
phiền nhiệt (lòng bàn tay, lòng bàn chân và vùng trước ngực nóng ấm), ra
mồ hôi trộm, gầy yếu, ho; can thận âm hư dẫn đến di tinh, bạch trọc, đới
hạ, kinh nguyệt không đều; tỳ hư gây tiêu lỏng, tiêu chảy.
Mật ong
|
|
Có hàm lượng các
chất dinh dưỡng phong phú, tác dụng tư âm nhuận táo, bổ tỳ, làm hết đau,
bổ hư ích khí, giải độc. Thích hợp các chứng do tân dịch không đủ, tỳ vị
âm hư hoặc khí hư. Thường dùng trị các bệnh mạn tính, bị phỏng, ghẻ lở,
giải độc do uống nhầm ô đầu.
Yến sào
Có
tác dụng dưỡng âm nhuận táo, ích khí bổ trung. Thích hợp trường hợp phế
âm hư dẫn đến triều nhiệt, ra mồ hôi trộm, ho có đàm; hoặc vị âm hư dẫn
đến nôn ói, khí hư gây tự ra mồ hôi.
Sữa bò
Chứa nhiều chất dinh dưỡng phong phú, hàm lượng protein, mỡ, đường,
canxi, lân, sắt, magie, kali, natri và các loại vitamin rất cao. Có tác
dụng tư nhuận phế vị, nhuận trường thông tiện, bổ hư làm hết đau, thường
uống vào mùa thu rất có hiệu quả.
Hạt mè, vừng
|
|
Có tác dụng bổ hư nhuận táo, thanh phế ho
đàm. Thích hợp với người thân thể hư nhược và sản hậu khí huyết bất túc,
phế hư lâu năm làm cho ho, suyễn. Có tác dụng tư bổ can, thận, phế,
nhuận táo, thông tiện. Thích hợp trường can thận tinh huyết không đủ,
dẫn đến hoa mắt, tóc bạc sớm, hông gối tê yếu; âm dịch không đủ dẫn đến
ruột táo tiện bí, tiểu khó, sản hậu huyết hư, thiếu sữa hoặc dùng để bổ
dưỡng sản phụ sau sinh.
Đậu hũ
Có tác dụng bổ hư nhuận táo, thanh phế ho
đàm. Thích hợp với người thân thể hư nhược và sản hậu khí huyết bất túc,
phế hư lâu năm làm cho ho, suyễn.
